Rachunek Kosztów Działań - ABC (Activity Based Costing - ang.)

Analiza ABC to jedno podstawowych narzędzi w odkrywaniu prawdy o kosztach i o zyskach. Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku. Zysk, przedstawiany jest jako różnica pomiędzy ceną sprzedaży a kosztem wytworzenia. Zakładając, że nie mamy wpływu na cenę produktu (tą ustala rynek) - możliwość zwiększania zysku odbywa się poprzez zwiększenie rentowności produktu. To, co z pozoru wydaje się być oczywiste, w rzeczywistości nie jest tak proste do zrealizowania. 

Na czym może polegać problem? Jako przykład weźmy przedsiębiorstwo produkcyjne. Dział sprzedaży wygrał przetarg na produkcje kontraktową dużych ilość produktu prostego technologicznie. Na poziomie generowanej marży firma zyskiwała 200 000 złotych. Na skutek zmiany alokacji kosztów przedsiębiorstwa (alokacja kosztów ogólnozakładowych proporcjonalnie do udziału procentowego w ilości wyprodukowanych sztuk) projekt ten określony został przez księgowość jako nierentowny. 

Spowodowało to natychmiastową reakcję Zarządu firmy, oczekującego wypowiedzenia warunków współpracy. Dopiero wykorzystanie metodyki Activity Based Costing pozwoliło w sposób prawidłowy spojrzeć na rentowność kontraktu, a firma dzięki tej umowie znacząco poprawiła swój wynik finansowy. Wygrany kontrakt dawał też inne korzyści, wykraczające poza rachunek zysków i strat.

W metodzie ABC, w przeciwieństwie do metod tradycyjnych, produkty obciążają jedynie koszty potrzebne do ich wytworzenia. Na produkty nie rozdziela się nadwyżek mocy produkcyjnych. Wydatki zdefiniowane są jako zbiory działań i tak też ewidencjonowane. Ponieważ metoda ABC okazała się doskonała w przypadku tego produktu i tego klienta, firma produkcyjna zdecydowała się wykorzystać Rachunek Kosztów Działań również do obliczania rentowności innych produktów, klientów czy linii biznesowych. W następnym roku rozszerzyła wykorzystanie Activity Based Costing do planowania, budżetowania oraz kontroli kosztów. Wiele nieefektywności, rodzących koszty, a do tej pory ukrytych poprzez tradycyjna metodę ich alokacji do produktów, ujrzało światło dzienne. Produkty do tej pory postrzegane jako niezwykle rentowne, a które wymagały ogromnych nakładów pracowniczych i które generowały straty w obszarze opakowań (krótkie serie, niska rotacja, duża  ilość zwrotów), nagle okazały się nie być rentowne. Okazało się, że nie do końca działa tutaj reguła Pareto (80/20). Kilka procent produktów nie generowało wcale zysków, ale wręcz generowało duże straty. To samo dotyczyło niektórych klientów.  

Zalety zastosowania Rachunku Kosztów Działań:

1. Dokładniejsze rozłożenie kosztów pośrednich na produkty,i w dalszej kolejności obliczenie rzeczywistego kosztu jednostkowego produktu.

2. Możliwość zweryfikowania relacji między podejmowanymi działaniami a generowanymi kosztami i uzyskiwanymi zyskami.

3. Pozwala na ocenę "wykonać samemu czy kupić?" (w prezentowanym przedsiębiorstwie część produktów, do tej pory produkowana przez przedsiębiorstwo, została przekazana do produkcji przez inne firmy).

4. Pozwala na optymalizację poziomu cenowego oraz na możliwość kształtowania polityki cenowej i rabatowej (niektóre produkty, postrzegane do tej pory jako nierentowne, w wyniku analizy okazały się być bardzo rentowne - i to spowodowało zmianę optyki działów sprzedaży i marketingu, w efekcie czego możliwy był dalszy wzrost obrotów i zysków w firmie).

Model ABC posiada wiele ograniczeń, w tym pracochłonność i czasochłonność, związane z przypisaniem działań do produktu czy klienta. Wymaga często zmian organizacyjnych w firmie, pociąga za sobą konieczność poniesienia relatywnie wysokich kosztów wdrożenia. Nie bez znaczenia jest niechęć pracowników tradycyjnej księgowości; taki zmieniony sposób alokacji kosztów nie jest wymagany z punktu widzenia rachunkowości finansowej, często również związany jest z niepełna alokacja lub podejściem "niepełnym" (w tradycyjnej księgowości rozliczenie musi być zrobione bardzo dokładnie - co ma często mniejsze znaczenie przy rachunkowości zarządczej).

Mimo tych wad - model ABC dostarcza dokładniejszej i szerszej informacji, służącej podejmowaniu decyzji biznesowych, w porównaniu do tradycyjnej księgowości. 

Jeżeli w przedsiębiorstwie niewielki jest udział kosztów pośrednich (w wyniku automatyzacji procesów technologicznych, zwiększenia ilości procesów okołoprodukcyjnych, wreszcie wpływu nasilonej konkurencji), to wyniki, uzyskiwane poprzez zastosowanie metody tradycyjnej i ABC będą zbliżone. Jeżeli natomiast klucze podziałowe nabierają znaczenia - zdecydowanie warto zdecydować się na wdrożenie przynajmniej najprostszych rozwiązań Rachunku Kosztów Działań. Towarzyszyć temu może mapowanie procesów oraz tworzenie kart procesów.

Patrząc praktycznie  koszty wdrożenia ABC w firmach nie powinny przekroczyć 0,3% w firmach, zatrudniających 50 - 100 osób oraz 0,1% w firmach, zatrudniających ponad 500 osób. jeżeli więc firma zatrudnia 80 osób, ma obroty rzędu 30 milionów złotych rocznie, to budżet na wdrożenie Rachunku Kosztów Działań nie powinien przekroczyć 90 tysięcy złotych. 

Inny przykład udanego wdrożenia modelu ABC dotyczy firmy logistycznej. Zarabiała ona na operacjach magazynowych, natomiast traciła na operacjach transportowych. Przeprowadzenie dokładnej analizy Activity Based Costing pozwoliło na znacząca poprawę rentowności - z minus 6% firma zaczęła zarabiać 30%. Natomiast poziom inwestycji w nowe rozwiązanie to było kilkanaście tysięcy złotych, co zwróciło się już w ciągu kilku dni po wdrożeniu. Trasy zostały zoptymalizowane (to akurat najprostsza część tego projektu), zakończono współpracę z bardzo nierentownym klientem, który generował większość strat, niektórym klientom podniesione zostały stawki, innym obniżone, aby zachęcić ich do zwiększenia poziomu korzystania z usług tej firmy. Biznes stał się rentowny i przewidywalny, a klienci byli bardziej zadowoleni ze współpracy.        

Narzędzia biznesowe

Skontaktuj się:

Zadzwoń do mnie:

+48 601 080 969

E-mail:

piotr.polak@dss.biz.pl